Foto: Rik van Schaik, 'Mook doet Moby Dick'

I J S K O U D

Waar is iedereen?

Als je het mij vraagt zijn ze met z'n allen ergens heen...

Huub van der Lubbe 

Een macaber jeugdvoorval kwam onlangs tot een lugubere ontknoping. Wederom dankzij mijn vriend Mook, behalve geboren en getogen dorpsgenoot, ook brandweerman en dus overal als eerste ter plaatse wanneer er ergens rook is. Sommige dorpsverhalen zwerven een levenlang met je mee, blijven vragen oproepen en worden zelden bevattelijk.

Hoe anders verging het de geschiedenis van Igor Illias. De jongen was een paar jaar ouder dan ik en voor zover ik kon nagaan ging hij nooit naar school. Hij woonde samen met zijn ouders in een houten huisje aan de rand van verwaarloosd polderland dat geen eigenaar had. Wanneer ik naar mijn opa en oma toefietste probeerde ik altijd door de bevuilde ramen naar binnen te gluren, maar meer dan het silhouet van een hanglamp zag ik nooit. In hun overwoekerde voortuin lag een houten roeiboot met daarin een reusachtige globe. Soms hoorde ik de echo van een neervallende bijl. Ze zouden vast een houtkachel hebben.

Ik zag hem zelden met zijn ouders. Op één keer na, dat was tijdens de jaarlijkse kermis. Igor, met een onstuimige haardos en geplakte bril, liep tussen zijn vader en moeder in. Het drietal was een bezienswaardigheid en leek bij de kermis te horen. Zijn vader was een reus met enorme vliegenogen achter dikke brillenglazen, die boos rondloerde terwijl zijn onverzorgde hand door zijn dikke baard wreef. Igor’s moeder droeg in de buitenlucht gewoon een keukenschort. Aan haar handen zaten feloranje afwashandschoenen en ze leek alleen oog te hebben voor haar suikerspin. In een vlug maar markant voorbijgaan hoorde ik Igor ook om een suikerspin vragen. Hierop gaf zijn vader hem zo’n lel tegen het achterhoofd dat Igor zijn bril moest zoeken onder de opstaprand van de Hully Gully. Ik zag hem vechten tegen zijn tranen en een groot gevoel van onrecht nestelde zich in mijn maag. Zijn moeder zei met zachte stem dat hij druk werd van suiker. Een eind verderop zei ik tegen mijn ouders dat Igor zijn vader stapelgek was. Dát had ik niet moeten zeggen. Mijn vader hield stil en sprak plechtig dat Igor zijn vader een hele grote meneer was die meer dan eens op poolexpeditie ging.

In het jaar dat Igor volwassen werd waren zijn ouders inderdaad vertrokken. Meneer Graafsma, de lokale begrafenisondernemer, ontfermde zich over de jongen. En zo zag ik Igor af en toe tijdens een uitvaart een kist dragen, of het mechaniekje bedienen waardoor een bebloemde kist zacht de grond in gleed. Na afloop zag ik hem dan op het kerkhof alleen staan roken. Soms maakte hij daarbij een merkwaardig huppeltje.

Behalve voor Igor had ik als kind een enorme fascinatie voor de dood. Nadat ik bij haar uitvaart juffrouw De Kroon opgebaard had zien liggen (de mond strak en toch geopend, de ogen half gesloten – alsof ze nog steeds controleerde of wij niet zaten te spieken), groeide deze fascinatie uit tot bezeten proporties. Ik wist dat Igor vaak in de late middag werkzaamheden te doen had in het lijkenhuisje aan de Rijn. In de herfst, het was al donker, fietste ik daarnaar toe met een morbide smoes. Toen ik mijn fiets tegen het huisje had gezet hoorde ik Igor luid het Totengräberlied van Schubert zingen, met dramatisch gegilde uithalen. Toen ik binnenkwam zwaaide hij de maat met een meetstok. Igor had duidelijk zijn bestemming gevonden.

‘Dag Igor, een klant van mijn vader is overleden en op zijn begrafenis moet ik naar school. Ik vroeg mij af of ik misschien nu afscheid van hem zou mogen nemen. Zijn naam ben ik vergeten.’

‘Natuurlijk! Loop maar even mee, ik heb momenteel twee mannen liggen.’ Vrolijk en gastvrij hield Igor de deur van het eerste kapelletje voor mij open. In het licht van een schemerlamp aanschouwde ik daar mijn tweede dode. Hij zag er een stuk frisser uit dan juffrouw De Kroon, jeugdiger ook.

Igor sloeg naast mij een kruis en sprak plechtig: ‘IJskoud zijn de mensen het mooist.’ Toch voelde ik mij, nu de opwinding van mijn streek voorbij was, erg opgelaten. Ik dankte Igor en stoof naar buiten.

‘Niks te danken hoor jongen, voor nu en nog eens!’ Igor zwaaide mij hartelijk uit.

Nu, zoveel jaar later, ontvang ik Mook een uur na onze afgesproken tijd. Hij heeft een branduitruk gehad. De lucht van fik hangt nog om hem heen wanneer ik ons een glas rode wijn inschenk. Ik vraag hem hoe het ging en ga er eens goed voor zitten. Uit de geluidsboxen zingt Huub van der Lubbe de vraag: Waar is iedereen? Als je het mij vraagt zijn ze met z'n allen ergens heen...

‘Het wordt steeds gekker op dit dorp. Een uitslaande brand in het huisje van Igor Illias! Dat hutje heeft maar twee stoppen, dus die mafkees heeft het hele huis vol liggen met verlengsnoeren en verbindingskabels. We hebben dat hele nest uitgegraven. Wat denk je wat we in de kelder vinden? Twee vrieskisten. En wat ligt daarin? In de ene zijn moeder en in de ander zijn vader. Niks wetenschappelijke poolexpeditie, zet dat maar uit je hoofd! God mag weten hoe lang geleden die twee zijn omgelegd… Enfin, dat is voor de politie… Zijn vader had zijn bril nog op, de ogen stonden open.’

© Rik van Schaik 2021

info@rikvanschaik.nl